Endometriozis
Endometrium, rahim içinde bulunan duvardır ve bu duvar, adet kanaması ile
birlikte her ay atılır. Bazen bu atılma tam olarak gerçekleşmez ve rahim içi
zarı, farklı noktalara yapışır ve buraların çalışmasını engeller. Yumurtalar,
tüpler, karın boşluğu ve rahimin yakın çevresinde bu zar görülebilir.
Yumurtalıklarda görülen zar, çikolata kisti (lekesi) olarak adlandırılır ve
gebeliğe engel teşkil eder.
Kadınlarda her ay görülen adet kanamalarında, rahim içindeki bazı dokular da dökülür. Bu dokular, rahim iç zarı ya da tıbbı ismi ile endometriumdur. Endometrium yani rahim iç zarının belli bir kalınlıkta olması, rahim sağlığı için çok önemlidir. Bu zarın normalden daha fazla kalın olma durumu, endometrial hiperplazi olarak adlandırılır. Halk arasında ise buna rahim kalınlaşması, rahim zarı kalınlaşması ve rahimde kalınlaşma gibi isimler verilir. Bu rahatsızlığın hızlı bir şekilde tedavi edilmesi gerekir. Eğer gerekli tedavi sağlanmazsa, rahimde görülen kalınlaşma bir süre sonra rahim kanserine dönebilir.
Endometrial hiperlazi, özelliklerine bağlı olarak farklı sınıflara ayrılır. Bunlar genel olarak bez yapılarının mimari ve sitolojik bozukluları ile karakterize olan ve kanserle birlikte görülen veya kansere dönüşen lezyonlar olarak sınıflandırılabilir.
Endometrial hiperlazi Antalya, hormonların etkisine bağlı olarak oluşur. Östrojen hormonunun etkisinin progesteron hormonu tarafından karşılanmaması, rahim duvarındaki dökülmenin östrojen ile kalınlaşmasını tetikler. Bu durum ise endometrial hiperlazinin temel nedenlerinden birisidir. Ortaya çıkış sebebine bağlı olarak rahim kalınlaşmasının kanser riskleri farklıdır. Bunlar şu şekilde sınıflandırılabilir:
• Basit atipisiz rahim kalınlaşmasında kanser riski %1,
• Kompleks atipisizlerde kanser riski %3,
• Basit atipililerde kanser riski %9,
• Kompleks atipililerde kanser riski %29’dur.
Endometrium, yumurtalıklar tarafından salgılanan östrojen ve progesteron hormonlarından etkilenir. Bu hormonlar, yumurtalık tarafından belli bir düzen içerisinde ve belli seviyelerde salgılanır. Salgılanan östrojen hormonu endometrium dokusunun kalınlaşmasını sağlar. Bu kalınlık belli bir seviyeye geldikten sonra ise progesteron salgılanır ve kalınlaşma durur. Daha sonra ise bu doku adet kanaması ile dışarı atılır ve bir sonraki ay, yine aynı süreç yaşanır. İşte buradaki hormonların dengelerindeki değişim ve progesteronun kalınlaşmayı zamanında durduramaması; rahim duvarı kalınlaşmasına neden olur.
Yukarıda bahsedilen durum, tüm kadınlarda görülebilir. Fakat şu durumda olan kadınlarda daha fazla görüldüğü söylenebilir:
• Şeker hastaları
• Polikistik over sendromu olanlar
• Obeziteler
• Adet düzensizliği yaşayanlar
• Menopoz öncesi dönemdeki kadınlar
Bu hastalığın temel nedeni hormon seviyelerindeki değişimdir. Bunun sonucu olarak da rahim duvarının kalınlaşması meydana gelir. Tanı için genellikle bunların incelenmesi yapılır ve buradan elde edilen verilere göre tanı konulur.
Ultrasonografi
Bu yöntemde uterus duvar kalınlığı ölçülür. Bu ölçüm son derece hassas bir şekilde yapılır ve elde edilen verilere göre normalden daha fazla olan bir kalınlık mevcutsa tanı konulur.
Doku Örneği Alma
Rahim duvarından alınan doku örneğinin incelenmesi ile tanı konulabilir. Bunun için biyopsi, dilatasyon ve küretaj yöntemleri kullanılır. Histereskopi de bu yöntemlerden birisidir.
Hastalığın teşhisi konulduktan sonra tedavi süreci hızlı bir şekilde başlar. Tedavi için farklı yöntemler vardır ve bunun temel nedeni, hastalığın kendi içinde farklı tipleri olmasıdır. Eğer ciddi bir kanser riski taşımayan endometrial hiperlazi türü söz konusu ise oral yoldan alınan ilaçlar ile tedavi süreci yürütülür. Bu ilaçlar ile progesteron takviyesi yapılır. Tedaviden bir süre sonra yine rahim içi duvarından doku örneği alınır ve tedavinin hangi aşamada olduğu, hastanın tedaviye cevap verip vermediği belirlenir.
Eğer hasta tedaviye cevap vermiyor ve hastalığın da kanser riskine dönüşme riski varsa, bu defa ameliyat ile rahimin alınması gündeme gelebilir. Bu noktada hastanın kararı ve istediği sayıda çocuk sahibi olup olmaması da etkilidir. Tüm bunlar dikkate alındığında, hastaların tedavi için alanında uzman bir hekime görünmesi son derece önemlidir.
Kadınlarda oldukça yaygın olarak görülen endometriozis, gebe kalmanın önündeki engellerden birisidir. Bu rahatsızlığın temeli, rahim içinde yer alan endemetrium adındaki dokunun, farklı noktalara yerleşmesidir. Endometriozis tedavisi Antalya, kadın doğum uzmanı tarafından gerçekleştirilirken, farklı disiplinlerle ortak çalışma da gerekli olabilir.
Rahimin gebeliğe hazırlanması için etkili olan östrojen ve progesteron hormonları, endometrium tabakasının kalınlaşmasını ve gebeliğin gerçekleşmemesi durumunda bu dokuların adet kanamaları ile atılmasını sağlar. Bu tabaka atılırken yumurtalıklara, rahim içindeki tüplere, döl yatağı ile anal kanal arasındaki bölgeye, rahim bölgesindeki bağlara ve buradaki diğer alanlara yerleşebilir. Bu durum, yapışıklık ve iltihap gibi bir takım olumsuzluklara neden olur. Bağışıklığında sorun olmayan kadınların vücutları, gelişen bu olumsuzlukları giderir. Bağışıklıklarında sorun olan kadınlarda ise endometriozis meydana gelir.
Dökülen bu dokular, yumurtalık üzerine yerleşir ve bir süre sonra burada kist haline gelirse, bu durum endometrioma olarak adlandırılır. Halk arasında bu durum, çikolata kisti olarak bilinir ve gebeliğe engel bir durum teşkil eder.
Endometriozis, genel itibariyle herhangi bir belirtiye sahip değildir. Bazı vakaların haricinde bu hastalığın ağrı, kanama, şişme ve benzer durumlara neden olmadığı bilinir. Tespiti ise rutin veya farklı bir nedenden dolayı yapılan jinekolojik muayenede yapılır. Bunun haricinde de gebe kalamayan hastaların muayenelerinde tespit edilir.
Endometriozis olan hastalarda görülen belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir:
• Adet döneminin ağrılı geçmesi
• Gebe kalamama
• Cinsel ilişkide kasık bölgesinde ağrı oluşması
• Sürekli olan kasık ağrısı
• Kabızlık ve ishal
• Karında şişkinlik
• Büyük tuvaleti yaparken oluşan ağrı
• Sık idrara çıkma
• İdrarda kan görülmesi
Bu belirtiler endometriozise ait olabileceği gibi farklı bir hastalığa da ait olabilir. Bundan dolayı hastaların uzman bir doktora muayene olması gerekir. Doktor tarafından tanı için bazı tetkikler uygulanır. Bunlar; pelvik MR ve ultrasonografidir.
Endometriozis görülen hastaların tamamının gebe kalmaması gibi bir durum söz konusu değildir. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %20’si endometriozis görülürken, endometriozis vakalarındaki gebe kalmama oranı ise %25 ila %30 arasındadır. Dolayısıyla bu hastalığa sahip olup, gebe kalan kadınlar vardır. Fakat aşağıdaki durumlarda, endometriozis kadınların gebe kalmasını engeller.
• Endometriozisin, yumurtalıklarda meydana gelmesine bağlı olarak oluşan çikolata kisti, yumurtalıkların sağlıklı çalışmasını engeller. Bu durum hem sağlıklı yumurta üretimini hem de yumurta rezervini etkiler. Bunun sonucunda ise gebe kalma oranı düşebilir.
• Endometriozise bağlı olarak üreme organlarında meydana gelen yapışıklık, kısırlığa neden olabilir. Bazen yapışıklıklar bazen de tüplerin ucunun tıkanması (tübal tıkanıklık) nedeniyle yumurtaların tüplere ulaşmasını engeller. Bu ise gebe kalmanın önüne geçer.
• Endometriozis vakasına bağlı olarak salgılanan sitokinler ile humoral faktörler, döllenme sonrasındaki süreci olumsuz etkiler ve embriyonun tutunmasını zorlaştırır.
Endometriozis tedavisi, hastanın durumuna göre farklılık gösterir. Her hasta için uygulanan standart bir prosedür söz konusu değildir. Şiddetli ağrı şikayeti olan hastalarda ilaç tedavisi veya cerrahi yöntemler uygulanır.
Hastaların şikayeti gebe kalamama ise bu defa ilk olarak tüp bebek ile hastaların gebe kalması sağlanır. Tüp bebek yöntemi ile endometriozise rağmen gebe kalınabilir. Bundan dolayı tüp bebek denemesi öncesinde hastalığın tedavisine gerek duyulmaz.
Eğer tüp bebek yönteminde başarılı olunamazsa bu defa cerrahi yöntemler devreye girer. Bu aşamada yapışıklıklar ve tüplerdeki tıkanıklıklar açılır. Daha sonra hastanın 2 yıl beklemesi önerilir. Bu süre sonunda gebe kalma oranı ise %40 seviyelerindedir. Normal yolla gebe kalamayanlar bu aşamadan sonra da tüp bebek deneyebilir.
